02
Paardenbloem als pluriversum

In het voorjaar van 2019 werd de Onkruidenier uitgenodigd hun artistieke veldwerkmethodes mee te brengen naar een nieuw onderzoeksgebied; de groene ruimte van Malburgen in Arnhem Zuid. De wijk Malburgen heeft meer dan 100 straatnamen met planten, maar dit resoneert niet direct zichtbaar in het openbaar groen. Door het huidige onderhoudsniveau klasse C van het groen in Arnhem Zuid is de plantensamenstelling van de wijk weinig divers. In de maand april kleuren echter alle gazons goudgeel van de ontelbare paardenbloemen. Dit overweldigende beeld is een fenomeen dat we in de stad nog niet eerder op deze schaal hadden waargenomen.

Om de paardenbloem beter te begrijpen kwamen we in contact met botanist Karst Meijer. Sinds 1981 doet Karst onderzoek naar verschillende paardenbloemen. Verschillende paardenbloemen? Een paardenbloem is toch gewoon een paardenbloem?! Karst vertelde ons dat er in Nederland alleen al zo’n 250 verschillende paardenbloemen groeien en wereldwijd naar schatting ruim 2500. 

In Wolvega heeft Karst het Herbarium Frisicum opgezet. Daar ontmoette de Onkruidenier Karts voor het eerst. We raakten verstrengeld in de polycultuur van de paardenbloem, een wereld van verschillende soorten paardenbloemen die we in Nederland en in de wereld kunnen ontdekken. Paardenbloemen en de diversiteit in het pluriversum vinden nog maar weinig erkenning bij de mens. Doordat de verschillende soorten niet eenvoudig te onderscheiden zijn, worden de soorten veelal over een kam geschoren. 

Paardenbloemen zijn planten die zich thuis voelen in de nabijheid van de mens. Tussen de stoep, in de tuin, het gazon, weiland of ruigtes kun je ze wel aantreffen. Ze zijn vaak geen welkome gasten in het domein van de boerende of tuinierende mens. Ondanks het bestrijdende gedrag van de mens, beschikken de planten over een ongekende veerkracht, maar helaas staan veel soorten ook onder druk. Hun specifieke habitat of leefomgevingen neemt sterk af. Op het platteland zijn veel weilanden homogeen in samenstelling geworden.

Herkennen van paardenbloemen wanneer we over de generieke kenmerken praten zoals gele lintbloemen, gelobde bladeren of parachutevormige zaden pluis is voor velen een eenvoudig instapniveau.Om verschillende paardenbloemen te leren herkennen, kun je beginnen met de meest voorkomende soorten in Nederland. Deze zijn onderverdeeld in 10 secties, met elk hun eigen karakteristieken die je het beste en eigenlijk alleen in de bloeiperiode (ongeveer van half maart tot half mei) kan onderscheiden.