Met het Grassroots project onderzoekt de Onkruidenier de relatie tussen een culturele instelling en het sociale kapitaal van de wijk Spangen. We zoomen in op grassen die spontaan groeien, de verhalen die ze vertellen vanuit hun unieke kenmerken en zoomen weer uit om de buurt te leren begrijpen vanuit verschillende perspectieven, zowel menselijk als niet-menselijk.
Grassroots is een project van kunstenaarscollectief de Onkruidenier in samenwerking met A Tale of A Tub, gevestigd in het Justus van Effen complex in Spangen, Rotterdam. Grassroots wordt mogelijk gemaakt door het VriendenLoterij Fonds.
Seeds for (x)change
In de tweede fase van het Grassroots project: Seeds for (x)change ontvouwt de Onkruidenier een (sociaal) ecosysteem waarin (x)change oftewel uitwisseling centraal staat. Met de creatie van een tentoonstelling, publieksprogramma en buitensculptuur nodigt de Onkruidenier een breder publiek uit om deel te worden van het Grassroots ecosysteem. Als we gras beter observeren en bekijken, kunnen we dan beter voor onze buurt zorgen? Kan gras ons verbinden?
Want als je naar gras kijkt, zie je een van de meest voorkomende plantensoorten in Nederland. Kijk je nog beter naar gras, dan is deze plantensoort geworteld en verweven met allerlei thema’s uit ons dagelijks leven: van ons voedselsysteem tot cultuur, van migratie tot politiek en van economie tot een veranderend klimaat.
Met Seeds for (x)change neemt de Onkruidenier de tijd om te reflecteren op deze mondiale systemen door grassen in Spangen op een hyperlokaal niveau te belichten. Wat betekent gras in Spangen en in andere delen van de wereld? Wat is de waarde van gras op de handelsmarkt, voor een botanicus of als ingrediënt in de keuken? We nemen een kijkje in de verschillende werelden die schuilgaan achter de grassen van Spangen. Kunnen we grassen zien als vertellers van complexe (mondiale) voedsel- en klimaatvraagstukken?
Vanuit verschillende (gras)perspectieven onderzocht de Onkruidenier hoe grassen lokaal een andere vorm van uitwisseling creëren en ons sociaal verbinden. Van liefdesgras tot muurgerst. Van taxonomie tot windhandel. Van urenboek tot straatcultuur.
Kijk hier voor het volledige programma. Foto’s door LNDWstudio
Tasting the grassroots of Spangen
Op 20 maart organiseerde de Onkruidenier bij A Tale of A Tub de Grassroots Proeverij. Dit tweede evenement in het kader van het Grassroots project, stond in het teken van de overgang van de winterperiode naar de lente. In het zuiden en oosten van Nederland werd dit gevierd met een voorjaarsritueel om ons voor te bereiden op het nieuwe seizoen.
Met verschillende bewoners en vertegenwoordigers van grassroots organisaties uit Spangen verzamelden we in de buurt planten die bekend staan om hun reinigende werking. Viooltjes, brandnetels, ambrosia, duizendblad en paardenbloemen werden gewassen, gesneden en vervolgens verwerkt tot lentepannenkoeken (kruidkoeken). Traditioneel werden deze kruidenpannenkoeken op de eerste lentedag gegeten voor een mentale en fysieke detox; of een frisse start voor het nieuwe seizoen. Daarnaast werden tijdens de Grassroots Proeverij verschillende gekweekte plantensoorten uit de grassenfamilie bereid; van blauwe maïstortilla’s, bloedgierstmuffins en hooikefir tot boekweitblini’s. Daarnaast werden verhalen over grassen en vogels die eerder in Spangen waren verzameld onderdeel van de tafelsetting als een groeiende Grassroots kaartenset.
Beeldverslag Grassroots expeditie 2 december
Op donderdag 2 december organiseerde kunstenaarscollectief de Onkruidenier de allereerste activiteit in het kader van het project Grassroots. Gedurende een wandelexpeditie door Spangen deelden we verhalen over grassoorten die tussen de stoeptegels of in de berm te vinden zijn zoals bloedgierst, zeebies en liefdegras. Ook leerden we om Spangen vanuit een vogelperspectief te bekijken. Verschillende grassen die in Spangen zijn gespot worden verzameld in het mobiele archief van de Onkruidenier.
Aan het begin van de Grassroots expeditie maken we kennis met elkaar in het Justus van Effencomplex en leggen we uit hoe Grassroots is ontstaan. De deelnemers werden uitgenodigd omdat ze allen een actieve bijdrage leveren aan de leefbaarheid van Spangen, en alles weten over de netwerken die daar geworteld zijn. Deze kennismaking is een eerste verkenning van hoe een actievere verbinding tussen A Tale of A Tub met de wijk voor de toekomst er uit kan zien.
In één van de plantenbakken op de eerste verdieping van het Justus van Effencomplex komen we straatgras tegen. Straatgras wordt niet hoger dan 25 cm en bloeit het hele jaar door. Na de bloei verschijnt het zaad, wat net als bij de meeste grassoorten een graanvrucht is. Straatgras vormt zeer snel zaad dat door de vogels en wind in op verschillende plekken terecht komt. In de koudere periodes van het jaar vormt straatgras een belangrijk voedsel voor allerlei dieren in de stad.
Tijdens de wandeling ontstond er een uitwisseling met de deelnemers in kennis en ervaring van wat er leeft in de wijk, met thema’s zoals migratie van vogels, planten en mensen, de renovatie van woonblokken in Spangen en het waterbeheer in de wijk. Ook leerden we om Spangen vanuit een vogelperspectief te bekijken. Vogels ervaren de stedelijke omgeving; zoals de Marconitorens als een rotslandschap waar de slechtvalk bijvoorbeeld graag nestelt. Hobby-ornitholoog Astrid vertelt waar de vogels in het Justus te vinden zijn en hoe we er meer zorg voor kunnen dragen. Op het Bellamyplein komen we een grassoort tegen die voornamelijk in de stad te vinden is; het kruipertje, een echte urbanofiel. Op het kunstgras vertellen Daan en Henrike, twee bewoners aan het plein, over bewonersinitiatieven de Speelkeet, de tuin van mevrouw Ata en de schoonmaakbende, die er zijn ontstaan in de transformatie en renovatie van de woningen in dit deel van Spangen.
Sinds september verzamelt de Onkruidenier in samenwerking met community connector Lenn Cox verhalen van mensen, vogels en grassen in Spangen. Lenn gebruikt haar kleding als logboek, om de uitwisselingen, contacten en verhalen die ze verzameld met haar mee te kunnen dragen als conversatiestuk.
Grassroots van start in Spangen
Een zoektocht naar lokaal gewortelde initiatieven.
Hoe kan Grassroots aansluiten op thema’s die leven in de wijk, bij zowel de mensen als vogels en grassen die er geworteld zijn?
Sinds september verzamelt de Onkruidenier in samenwerking met community connector Lenn Cox verhalen van mensen, vogels en grassen in Spangen. Grassen vinden we op allerlei niveaus in onze leefomgeving en worden al duizenden jaren door de mens gecultiveerd en gebruikt voor verschillende doeleinden. Zo zijn maïs, tarwe en rijst ook voorbeelden van gewassen die tot de grassenfamilie worden gerekend. Een uitgestrekte familie die met behulp van zowel mensen als vogels migreerde naar verschillende gebieden. Vanuit de grasvelden in het Justus van Effencomplex onderzoekt de Onkruidenier op welke wijze we een hernieuwde relatie met onze leefomgeving kunnen opbouwen. Kan nieuwsgierigheid leiden tot collectiviteit? Welke (ver)banden kunnen gelegd worden met wat leeft in deze community vanuit zowel mens- als vogelperspectief?
Grassroots is een project van Kunstenaarscollectief de Onkruidenier in samenwerking met A Tale of A Tub, dat gevestigd is in het Justus van Effencomplex in Spangen, Rotterdam. Grassroots wordt mogelijk gemaakt door het VriendenLoterij Fonds.
