SchaduwTuin, Amstelpark

Archaeology of gestures

In februari 2024 mocht de Onkruidenier, in het kader van de regeling Bouwen aan Talent, Samar Khan verwelkomen als Future Gardener. Samar onderzoekt interspecies communicatie aan het Meertens instituut van het KNAW. In samenwerking met Samar zal de Onkruidenier het onderzoek Schaduwtuin — Archaeology of gestures vervolgen.

De muren van de tuin helpen bij het creëren van een beschut microklimaat waarin we unieke interacties tussen soorten waarnemen. Dit maakt de tuin tot een interessante proeftuin voor het leren over het vermogen van de stadsnatuur om met hitte en klimaatveranderingen om te gaan. We ontwikkelen nieuwe tools, gebaren en tactieken voor onze omgang met de tuin en alle bewoners ervan en willen voor en met hen ontwerpen.

Met het concept ‘Archaeology of Gestures’ wordt benadrukt hoe plaatsen worden gemaakt door de verschillende manieren waarop menselijke EN niet-menselijke lichamen bewegen en hoe hun bewegingen een gedeelde en klimaatadaptieve ruimte construeren. De kloostertuin is een proeftuin waar we zorgvuldig kunnen observeren en leren van het samenkomen van de unieke micro-ecologie met kleine gemeenschappen van mensen (wij) die de tuin zullen verzorgen. De primaire methode die als een rode draad door onze verschillende ontwerpinterventies en onderzoeken zal lopen is auto-ethnografisch: we bestuderen onszelf terwijl we leren en handelen. Als ontwerpers willen we affectieve en bezielde relaties aangaan met planten, onderzoeken wat het betekent om instructies van planten aan te nemen over hoe ze onze gedeelde ruimtes willen bewonen en onze bevindingen vervolgens vertalen in methodologieën die performatief gepresenteerd, gedeeld en onderwezen kunnen worden.

Gezien de historische verwijzingen naar een kloostertuin, de sociaal-politieke ligging in een stadspark en de unieke ecologische dynamiek zijn we enthousiast begonnen met het opbouwen van een gemeenschap van experts. We zijn beiden geïnteresseerd in het leren van en samenwerken met  historici, tuiniers, boeren en beoefenaars van hedendaagse spiritualiteit die onze verbeelding over het omgaan met planten en hun ecologische eigenschappen kunnen verruimen.

Future Gardening

In 2023 startte de Onkruidenier een zoektocht naar de toekomst van tuinieren in een veranderend klimaat.

In de nabije toekomst gaan we steeds vaker ervaren dat we te maken hebben met relatief natte winters en droge hete zomers door de mediteranisering van onze steden. Hoe ziet een xerofiele (hitteminnende) biotoop voor de stad eruit? Hoe ontwikkelen we een regeneratief systeem voor een florerende hittebestendige stadsnatuur? 

Momenteel schuift onze klimaatzone elke dag 13 meter noordoostwaarts op. Hoe ziet onze stadsbiotoop er in de toekomst uit wanneer we over 50 jaar in de huidige klimaatzone van Parijs leven? Hoe adaptief zijn onze steden ingericht? 

Het stedelijk gebied wordt gedomineerd door asfalt, bestrating en beton, op een ondergrond van opgespoten zand. De stad is een groot, ommuurd hitte eiland. Welke hitteminnende plantengemeenschappen omarmen we in de toekomst? En hoe leren we als mens met ze samenwerken om de stad leefbaar te houden? 

SchaduwTuin

Schaduw is de plek waar het licht niet op schijnt. Welke processen voltrekken zich terwijl wij ze niet zien? In de SchaduwTuin bewegen we ons als mens letterlijk in de schaduw van de planten, organismen, de bodem en aardse systemen. We verdiepen ons in schemer, schaduw, mist en het grijze gebied van verborgen gebleven kennis die we aan het licht brengen. Hoe kan een tuin een plek zijn waarin mensen hun verbinding met hun leefomgeving opnieuw vorm kunnen geven?

Met de SchaduwTuin ontwikkelt de Onkruidenier een proeftuin voor Future Gardening; een paradigma shift om voorgeprogrammeerde ideeën over tuinieren om te buigen. Laten we traditionele verwachtingen van tuinen en tuinieren achter ons laten. Welke houding nemen we aan als we leren openstaan voor instructies die meer dan menselijke organismen ons geven? 

Elke woensdagochtend is het collectief aanwezig in de tuin. Hier verkennen we wekelijks de relaties die we met deze plek onderhouden. In de vorm van reflecties, gesprekken, observaties en met onze handen stellen we onze zintuigen op nieuwe manieren open voor de tuin. Wil je langskomen of meedoen? Stuur ons dan een berichtje, dan verwelkomen we je graag voor een ontmoeting met de SchaduwTuin.

Shadow Floriade

In de lente van 2022 overhandigde de Gemeente Amsterdam, Stadsdeel Zuid de sleutel van de voormalige Kloostertuin in het Amstelpark aan de Onkruidenier. Deze tuin, die werd ontwikkeld als onderdeel van het Belgische paviljoen voor de Floriade van 1972, is voor langdurige tijd aan de Onkruidenier in beheer gegeven. Werkend aan een speculatief ecosysteem als kunstwerk waarbij de Onkruidenier uitgaat van relationele classificatiesystemen, zullen we onderzoeken hoe alternatieve natuur-cultuurverhalen kunnen leiden tot nieuwe praktijken van zorg. Dit doen we onder de noemer Future Gardening. 

De Onkruidenier is in 2022 begonnen met de ontwikkeling van De SchaduwTuin, waarin het web van relaties tussen mens, dier, plant, bacterie en hun habitat centraal staan. Tegenover het eco-modernistische traditie van de Floriade, waarin het vooral om technologische innovatie gaat zonder dat daarmee systemen en mentaliteiten getransformeerd worden, bevragen we de positie van de mens zelf binnen het ecosysteem. Nieuwe verbindingen tussen plant, mens en natuur in de stad zorgen voor een totaal nieuwe ervaring van wat stadsnatuur nog meer kan zijn. In de SchaduwTuin bewegen we ons letterlijk in de schaduw van de aarde, als bodem en als aardse systemen en verborgen gebleven kennis aan het licht gebracht wordt. Hoe kan de tuin een plek worden waarin mensen hun verbinding met hun leefomgeving opnieuw vorm kunnen gaan geven?

De ShaduwTuin is een langdurig project dat in 2022 van start ging tijdens de Shadow Floriade als onderdeel van Our Living Soil,  dat Zone2Source ter ere van 50 jaar Amstelpark organiseerde, parallel aan de Floriade van Almere. De Schaduwtuin wordt mede mogelijk gemaakt door Gemeente Amsterdam Stadsdeel Zuid, Zone2Source, Amsterdams Fonds voor de Kunst, Stimuleringsfonds en het Cultuurfonds.