Over SWEET — SWEAT

SWEET—SWEAT speculeert over de mogelijkheden voor een nieuw type mens dat zich heeft aangepast aan een zoute ­leefomgeving. Anekdotes, nieuwsberichten en filosofische hersenspinsels vormen aanknopingspunten in een multiversum waarin we ontdekken hoe we kunnen leren handelen zoals veel organismen dit al eeuwen lang doen. Kunnen wij ons aanpassen aan een zouter wordend landschap en hoe zou de ‘zoutminnende mens’ er dan uit kunnen zien?

Voor Nederland is een verziltend klimaat een reële situatie. Als mens passen we het landschap aan naar onze wensen en behoeftes, zonder dat we zelf mee bewegen met de ontwikkelingen van ons land. Aan de kust vinden we veel zoutminnende plantensoorten, ook wel halofyten, die adaptieve kwaliteiten bezitten om in extreme omstandigheden te overleven. Wat kunnen wij als mensen leren van planten die zich door de eeuwen heen klimaat adaptief hebben opgesteld ten opzichte van een veranderende leefomgeving?

Zout is een fundamentele bouwsteen voor mensen, planten en dieren. Zout in het landschap bepaalt hoe we in deze omgeving kunnen leven. Wat kunnen wij als mensen leren van zouttolerante en zoutminnende planten die zich door de eeuwen heen klimaatadaptief hebben opgesteld in een veranderende leefomgeving? Hoe zouden de klimaatadaptieve eigenschappen en mechanismen die planten zichzelf hebben eigen gemaakt dienst kunnen doen als aanleiding voor menselijke evolutie? Het cultiveren van wilde planten tot innovatieve gewassen is altijd afhankelijk geweest van menselijke wensen. Maar wat zou er gebeuren als we het perspectief weerleggen naar dat van een plant? 

Op een onderzoekende wijze verdiept de Onkruidenier zich sinds 2015 in de halotolerantie van planten die dichtbij de kustlijn kunnen groeien en overleven. Tegenwoordig leven veel mensen in deltagebieden of zelfs onder zeeniveau en zet men zich in om de invloeden van klimaatsverandering en zeespiegelstijging zoveel mogelijk buiten te houden. We spoelen onze polders door met zoet water om de zilte inslag te reduceren en we versterken onze dijken om onszelf te beschermen tegen overstromingen met zout zeewater, simpelweg omdat de mens niet is opgewassen tegen zout. In hoeverre hebben we in onze menselijke evolutie rekening gehouden met een scenario waarin zoet water schaarser wordt en de zeespiegelstijging ons dwingt om anders naar onze leefomgeving te kijken? Wat kunnen mensen leren van de evoluerende kwaliteiten van halotolerante planten, die het zout dat in hun systeem komt zelfs inzetten om er van te profiteren? Als je je realiseert dat 97% van al het water op aarde zout is, zou het dan niet veel verstandiger zijn wanneer de mens een manier vindt om zich in zoute milieus te kunnen vestigen? Kunnen planten ons van nieuwe inzichten voorzien over de menselijke relatie met onze snel veranderende leefomgeving?