13
Rubia tinctorum

Omdat het wortelgestel van de meekrap nogal uitgebreid is, en de wortels zo compleet mogelijk voor verwerking aangeleverd moesten worden, was het delven een zwaar karwei. Een oude Zeeuwse uitdrukking is dan ook ‘Hij eet als een meedelver’.

Meekrap komt oorspronkelijk uit Zuidoost-Europa en groeit goed op de zilte kalkrijke Zeeuwse klei met voldoende zonne uren. Het is een plant die al in de middeleeuwen werd verbouwd, maar zijn furore pas maakte in de tweede helft van de 17e eeuw. Na 200 jaar was de teelt van meekrap op Schouwen-Duiveland en Tholen op zijn hoogtepunt.

Tussen 2013 en 2018 bezocht de Onkruidenier met enige regelmaat Schouwen-Duiveland om te werken aan een project bij de Bewaerschole, een projectruimte in Burgh-Haamstede. Gedurende deze periode brachten we een bezoek aan het Streek- en landbouwmuseum Goemanszorg in Dreischor en ontdekten hoe omvangrijk de meekrap industrie ooit was. Eind 19e eeuw was het snel met de meekrapnijverheid gedaan toen het mogelijk was om de rode kleurstof goedkoper synthetisch te vervaardigen. Een tendens waarbij nagenoeg alle natuurlijke pigmenten werden vervangen door synthetische pigmenten.  

In de zomer van 2019  brachten we een bezoek aan de verfplantentuin bij het AGA LAB in Amsterdam West. In de weelderige tuin ontmoetten we Naan Rijks en Lucila Kenny. Beide zijn zeer gepassioneerd om kennis over natuurlijke pigmenten weer een plek in onze maatschappij te geven. De werkplaats die zij hebben opgezet is een plek voor experiment. Ze kweken planten, extraheren de kleuren uit het plantmateriaal en weten alles over welke bindmiddelen je kunt gebruiken om pigmenten toe te passen.

In de tuin van Naan en Lucila groeit ook meekrap. Met een klein schepje  graaft Lucila een stukje van de meekrapwortel uit en laat het ons zien. De kleur is warm en intens oranje. We wisselen kennis uit over de industrie van meekrap in Nederland, het zilte Zeeuwse landschap en de bijzondere rode kleur dit het geeft. In de studio laat Lucila zien hoe groot het scala aan kleurtinten is die je met meekrap kunt krijgen. Het zijn scharkeringen van steenrood, perzik, oranje, zalm, abrikoos, lever, baby roze en roestbruin. Samen besluiten we om een serie shirts te verven die het bereik van meekrap tinten toont. In verschillende verfbaden met verschillende temperaturen, concentraties en toevoegingen zoals ijzer of aluin krijgt elk shirt een eigen kleurstelling.

Meekrap behoort tot de sterbladigenfamilie, de plant heeft de bladeren in mooie kransen om de steel zitten. De vierkantige stengels voelen ruw aan en groeien weelderig. In de winter blijft de plant groen. Wil je de plant zelf kweken om je eigen pigment te oogsten? Het duurt 2 tot 3 jaar voordat je de eerste keer kunt oogsten. Doen!